کتاب چهار درویش چاپ اصل و نو تصحیح دکتر حسن ذوالفقاری و عباس سعیدی نشر ققنوس

معرفی کتاب

یکی از متون نقّالیِ پر خواننده و محبوب عامه قصه چهار درویش است. از این افسانه تاکنون ده‌ها تحریر مکتوب متعلق به سه سده گذشته در دست است. چندین روایت شفاهی نیز دارد و این نشان‌دهنده آن است که در محافل و قهوه‌خانه‌ها و شب‌نشینی‌ها خوانده و روایت می‌شده است. امروزه با وجود تلویزیون و رسانه‌های دیگر، شاید مردم کمتر به این قصه‌ها مراجعه کنند و دسترسی داشته باشند. از این‌رو، در مجموعه ادب عامه از میان روایات مختلف داستان یکی از قدیمی‌ترین و کامل‌ترین متن را آورده‌ایم. چهار درویش با توجه به چاپ‌های سربی و سنگی و نسخ خطی فراوانی که داشته، تا کنون به شیوه‌ای مصحَح و منقح چاپ نشده است. به دلیل پر خواننده بودن کتاب، اختلاف نسخه‌های خطی و چاپی آن نیز زیاد و گاه نثر آن‌ها متفاوت است. علاوه بر آن، لازم است برای تدوین تاریخ ادبیات عامه، آثار و متون آن‌که همواره مورد غفلت مورخان ادبی بوده، این آثار به شکل علمی و توأم با نقد و بررسی منتشر شود تا هم مردم که مخاطب اصلی این آثار هستند بهره ببرند و هم تصحیحی منقح انجام گیرد. چهار درویش به گواهی قدیم‌ترین نسخه خطی تاریخ‌دار مربوط به سال ١١٦٣ هجری قمری و جزو ادبیات داستانی عصر صفوی است. در این دوره تحریر افسانه‌های عامه بیش از پیش معمول شد و آثار معتبری در این عهد به وجود آمد. دلیل خلق آثار جدید رواج قصه‌گویی و قصه‌خوانی در محافل و قهوه‌خانه‌ها بود.

کتاب «چهار درویش» با تصحیح دکتر «حسن ذوالفقاری» و «عباس سعیدی» تدوین شده است. این اثر پس از مقدمه به موضوع قصه‌خوانی و قصه‌پردازی در عهد صفوی پرداخته و پس از آن حکایت چهار درویش آغاز می‌شود.

«سرگذشت درویش اول»، «حکایت درویش دوم»، «حکایت‌گفتن آزادبخت برای درویشان»، «حکایت درویش سیم» و «حکایت درویش چهارم» بخش‌های کتاب چهار درویش است. در مقدمه آمده است: «یکی از متون نقالی پرخواننده و محبوب عامه قصه‌ی چهار درویش است. از این افسانه تاکنون ده‌ها تحریر مکتوب متعلق به سه سدة گذشته در دست است. چندین روایت شفاهی نیز دارد و این نشان‌دهندة آن است که در محافل و قهوه‌خانه‌ها و شب‌نشینی‌ها خوانده و روایت می‌شده است. امروزه با وجود تلویزیون و رسانه‌های دیگر، شاید مردم کمتر به این قصه‌ها مراجعه کنند و دسترسی داشته باشند. ازاین‌رو، در مجموعة ادب عامه از میان روایات مختلف داستان یکی از قدیمی‌ترین و کامل‌ترین متن را آورده‌ایم. چهار درویش با توجه به چاپ‌های سربی و سنگی و نسخ خطی فراوانی که داشته، تا کنون به شیوه‌ای مصحح و منقح چاپ نشده است. به دلیل پرخواننده‌بودن کتاب، اختلاف نسخه‌های خطی و چاپی آن نیز زیاد و گاه نثر آن‌ها متفاوت است. علاوه‌برآن، لازم است برای تدوین تاریخ ادبیات عامه، آثار و متون آن‌که همواره مورد غفلت مورخان ادبی بوده، این آثار به شکل علمی و توام با نقد و بررسی منتشر شود تا هم مردم که مخاطب اصلی این آثار هستند بهره ببرند و هم تصحیحی منقح انجام گیرد. چهار درویش به گواهی قدیم‌ترین نسخة خطی تاریخ‌دار، مربوط به سال ۱۱۶۳ هجری قمری و جزو ادبیات داستانی عصر صفوی است. در این دوره تحریر افسانه‌های عامه بیش از پیش معمول شد و آثار معتبری در این عهد به وجود آمد. دلیل خلق آثار جدید، رواج قصه‌گویی و قصه‌خوانی در محافل و قهوه‌خانه‌ها بود.» کتاب حاضر را انتشارات «ققنوس» منتشر و روانه‌ی بازار کتاب کرده است.